در ادبیات فارسی ما به خر توجه شده است. سعدی علیه الرحمه می فرمایند که
خر عیسی گرش به مکه برند چون بیاد هنوز خر باشد
اگر با مثنوی مولانا مانوس باشید باید بگویم عنوان دیگری هم میتوان برای این اثر ادبی گذاشت؛ خرنامه
. چراکه مولوی بسیار و در مناسبتهای مختلف از خر صحبت کرده.
از علم می توان انتظارات مختلفی داشت مثلا خرابی ها را آباد کند، نادان را دانا کند و آینده را بسازد ولی تنها یک انتظار را نمیتوان از آن داشت.
درسته، خر را نمیتواند آدم کند
. بزرگترین دانشمندان هم نمی توانند خر را آدم کنند. مثال طلبگی بزنم؛ بز اخوش، نحوی نمیشود.
حالا خر کیست؟
بهتره اینطوری جواب بدهم که ربما حامل فقه و لایفقه. خر کسی است که توهم فقاهت داشته باشه البته این قابل سرایت هم هست.
آیا ما ممکنه فیلسوف خر باشیم؟
بله ممکن است. شاید من و شما هم فیلسوف خر یا فقیه خر یا مهندس خری باشیم
.
همانطور که حضرت سعدی می فرمایند می توان در رکاب پیامبران باشی به مقدس ترین مکان ها نیز بروی ولی هنوز خر باشی.
بهتره مقداری توضیح بدم. خر کسی است که هرچی بهش بگی فقط بلده عرعر کند. فرق انسان با حیوان، نطق اوست. نطق زایا است، پیچیده است اما عرعر اینگونه نیست.
خر نمیتونه وارد علم بشود.
خب معیارخریت چیه حالا؟
این خریت ظریف که در جلد ما انسان های می آید وقتی است که ما مناسبت خود را با علم از دست می دهیم وقتی که فکرمیکنیم که علم درباره امور است پس معیار خریت آن است که بفهیم که موضوع علم انسان است بله نهایتا موضوع علم، انسان است.
دوخط هم تفلسف کنیم.
درمقدمه کتاب تمهیدات جمله اول:
این تمیدات نه برای استفاده محصلان بلکه برای معلمان فرداست.
محصلان با معلمان فردا چه فرقی دارد؟ یعنی چی؟ بله یعنی هر محصلی، قرار نیست معلم شود.
محصلی که درگیر علم باشد وقتی که درحال تحصیل است احساس میکند این مسائل همان نقظه ی ابهامی است که در جان خودش احساس میکند.
علم در روایات یک اولا یک یافت وجودی است. برخی از ما در زندگی شاید غربت علم را درک نکرده باشیم. ما همواره میتوانیم نقش بازی کنیم و این نقش بازی کردن، عاقبتی ندارد در ادبیات خر، سر پل خرگیری گیر می افتیم
.
مختال یعنی وهم زدگی، برای بعضی از ماها به پهنای یک عمر طول میکشد تا بفهمیم.
نتیجه
اگر این غربت را نمی فهمی مطلقا خری. خر خود را دانا فرض می کند فلذا در دانایان خر زیاد داریم. واگر می فهمی ولی توجه نمی کنی آدم عامی هستی و بهره ای از خریت داری اما اگر به این توجه کنی که من کی ام؟ قرار است چه کنم؟ تبریک بهت می گویم چرا که وارد راه علم شدیده ای.
